Η διαχείριση του άγχους στον εργασιακό χώρο αποτελεί μια σύνθετη αλλά συχνή διαδικασία. Οι υπερωρίες, το σπαστό ωράριο, η αμείωτη δουλειά και οι υπερβολικές πιέσεις από τους εργοδότες αποτελούν ένα συνηθής φαινόμενο σε πολλά εργασιακά περιβάλλοντα και τα οποία φέρνουν αρκετούς εργαζόμενους αντιμέτωπους με την εξουθένωση και συνεπώς την κατάθλιψη.
Η εργασιακή εξουθένωση είναι μια κατάσταση ψυχικής και σωματικής εξάντλησης. Ο Maslach and Jackson (1981) το όρισαν ως μια μακροπρόθεσμη αντίδραση του ατόμου με άγχος σε μια παρατεταμένη έκθεση του σε συναισθηματικές και διαπροσωπικές στρεσογόνες καταστάσεις στη δουλειά, οι οποίες οδηγούν στην συναισθηματική εξάντληση, την αποπροσωποποίηση και τη μειωμένη προσωπική επιτυχία. Η συναισθηματική εξάντληση αναφέρεται σε συναισθήματα ακραίας συναισθηματικής κόπωσης και έλλειψης ενθουσιασμού και σθένους απέναντι στη δουλειά, αλλά και απώλεια ενδιαφέροντος για τους συνεργάτες. Συνήθως τα άτομα τα οποία υποφέρουν από το σύνδρομο αυτό χάνουν το αίσθημα της χαράς, είναι ευερέθιστοι, έχουν λιγότερη υπομονή και ασκούν περισσότερη κριτική. Χαρακτηρίζονται από έλλειψη ενέργειας, παραγωγικότητας και όρεξης για να πάνε στη δουλειά τους και δεν χαίρονται με τις επιτυχίες τους. Η σωματική κούραση γίνεται έντονη αφού συχνά παρουσιάζονται πονοκέφαλοι, πόνοι στη πλάτη και στον αυχένα.
Αν έχετε πανικοβληθεί, προτείνουμε να κάνετε μια παύση, να πάρετε μια βαθιά ανάσα και να ξεκινήσετε να κατανοείτε τι είναι πλέον σημαντικό για εσάς και για τους πελάτες σας, ώστε να μπορείτε να συνεχίσετε να είστε χρήσιμοι και σχετικοί κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου.
Αίτια εργασιακής εξουθένωσης
Τα αίτια τα οποία προκαλούν την επαγγελματική εξουθένωση είναι πολλά και σχετίζονται άμεσα με τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας ενός ατόμου, την προδιάθεση στην ψυχική εξουθένωση, την συναισθηματική του ανθεκτικότητα και την κατάσταση που βιώνει στον εργασιακό του χώρο.
Ένα σημαντικό αίτιο διαδραματίζει η έλλειψη υποστήριξης και καλής σχέσης του εργαζομένου με τους συναδέλφους του, τον προϊστάμενο, το manager του ή την ηγεσία. Ο υπερβολικός φόρτος εργασίας, αλλά και η ασάφεια όσον αφορά το ρόλο του εργαζόμενου αποτελεί ακόμα ένα αίτιο της εργασιακής εξουθένωσης. Η έλλειψη οργανωμένου περιβάλλοντος στον εργασιακό χώρο, όπου απαιτείται από τον εργαζόμενο να αναλάβει υπερβολικό αριθμό αρμοδιοτήτων ή αρμοδιότητες οι οποίες είναι πέρα των δικών του καθηκόντων και να δουλεύει συχνές υπερωρίες μπορούν να εξαντλήσουν ψυχολογικά και πνευματικά το άτομο. Πηγή εργασιακής εξουθένωσης μπορεί να αποτελέσει και η φύση της εργασίας, μιας και τα ερεθίσματα που έρχεται σε επαφή καθημερινά ο εργαζόμενος μπορούν να επηρεάσουν άμεσα την ψυχολογική του κατάσταση.
Η αυτο-εικόνα ενός άτομα έχει βρεθεί από ερευνητές να σχετίζεται με την εργασιακή εξουθένωση. Η εικόνα που έχει το άτομο για τον εαυτό του και τις ικανότητες του, αλλά και το που επιρρίπτει το άτομο τις ευθύνες για τη κατάσταση μου βρίσκεται μπορούν να καθορίσουν κατά πόσο ένα άτομο θα αναπτύξει το σύνδρομο.
Ενδιαφέρον εύρημα ερευνητών αποτελεί και η αρνητική συσχέτιση που υπάρχει μεταξύ ηλικίας και εργασιακής εξουθένωση. Συνεπώς, όσο πιο νεότερος είναι ο εργαζόμενος τόσο πιο πιθανόν είναι να παρουσιάσει εργασιακή εξουθένωση. Επιπλέον, φαίνεται πως άτομα τα οποία στην δουλειά έρχονται σε άμεση επαφή με κόσμο ή δουλεύουν σε μεγάλες απρόσωπες εταιρείες και δεν βλέπουν την προσπάθεια τους να αναγνωρίζεται είναι πιο επιρρεπής στο να παρουσιάσουν το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης.
Αντιμετώπιση του στρες στον εργασιακό χώρο
Αν και ο όρος «εξουθένωση» υποδηλώνει ότι μπορεί να είναι μια μόνιμη κατάσταση, είναι αναστρέψιμη. Ένα άτομο που αισθάνεται εξαντλημένο μπορεί να χρειαστεί να κάνει κάποιες αλλαγές στο εργασιακό του περιβάλλον. Η προσέγγιση του τμήματος ανθρώπινου δυναμικού ή η συνομιλία με έναν supervisor ή manager σχετικά με τα ζητήματα θα μπορούσε να είναι χρήσιμη για τη δημιουργία ενός πιο υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος. Επίσης, σε πολλές περιπτώσεις είναι σημαντική η ανακεφαλαίωση των διαδικασιών για δύσκολες αρμοδιότητες, η δημιουργία ενός πλάνου πριν την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας, μείωση φόρτου εργασίας με ίσος καταμερισμός υποχρεώσεων με άλλα μέλη, εύρεση τρόπων αντιμετώπισης των διαφόρων προβλημάτων που προκύπτουν και πιθανόν να προκαλούν στρες, καθορισμός προτεραιοτήτων, ρεαλιστική αυτοαξιολόγηση, και θετική αντιμετώπιση των διαφόρων διαδικασιών για τη αποτελεσματική επίλυση προβλημάτων. Η ανάπτυξη σαφών στρατηγικών που θα βοηθήσουν στη διαχείριση του άγχους, όπως η υγιεινή διατροφή, η άσκηση, υγιείς συνήθειες ύπνου, μπορούν να βοηθήσουν στη μείωση μερικών από των επιπτώσεων του υψηλού άγχους στον εργασιακό χώρο. Οι διακοπές μπορεί να προσφέρουν κάποια προσωρινή ανακούφιση, αλλά μια εβδομάδα μακριά από το γραφείο θα προσφέρει προσωρινή ανακούφιση από την εξάντληση. Χρήσιμα είναι τα τακτικά προγραμματισμένα διαλείμματα από την εργασία, όπου το άτομο μπορεί να εκμεταλλευτεί τη χρήση των social media ώστε να επικοινωνήσει εύκολα, γρήγορα και ανέξοδα με κοντινά του άτομα, όπως και να καλύψει ανάγκες για άμεση ενημέρωση, ψυχαγωγία, ανταλλαγή απόψεων όσον αφορά τους δικούς του προβληματισμούς ώστε το άτομο να ξεφύγει για λίγο από τις απαιτήσεις της δουλειάς. Τέλος, η αλλαγή της εργασίας σε περιπτώσεις που οι κατάσταση δεν αλλάζει ίσως να αποτελεί την πιο κατάλληλη επιλογή για τη διαχείριση του burn out.
Επομένως, το σύνδρομο εργασιακής εξουθένωσης, μπορεί να προκύπτει από διάφορα αίτια. Είναι σημαντικό να λαμβάνονται προληπτικά μέτρα όπως και να αναγνωριστεί εγκαίρως, ώστε να αξιολογηθούν οι λόγοι πρόκλησης του και να αντιμετωπιστεί με το σωστό τρόπο. Σημαντικός παράγοντας είναι η στήριξη αλλά και η αναγνώριση των προσπαθειών από το εργασιακό περιβάλλον.
Είναι σημαντικό να είμαστε σε θέση να διατυπώνουμε στους υπαλλήλους πού βρίσκεται η εταιρεία τώρα και που βλέπουμε την εταιρεία στο μέλλον. Οι εργοδότες θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να διατυπώσουν γιατί η εταιρεία πρέπει να αλλάξει και πού πρέπει να γίνει η αλλαγή αυτή, είτε λόγω μετατόπισης δυνάμεων της αγοράς, νέων ευκαιριών, οικονομικών ζητημάτων ή μιας νέας στρατηγικής προσέγγισης.
